ინდივიდუალური ქონების განმარტება: ინდივიდუალურ საკუთრებას წარმოადგენს თითოეული მეუღლის საკუთრება. ესაა ქონება, რომელიც თითოეულ მათგანს დაქორწინებამდე ეკუთვნოდა, ასევე ქონება, რომელიც ქორწინების განმავლობაშია მიღებული მემკვიდრეობით ან ჩუქებით.

ნივთებით სარგებლობა/განკარგვა: ინდივიდუალური საკუთრება ეკუთვნის ერთ მეუღლეს და მისი განკარგვაც მხოლოდ მესაკუთრეს შეუძლია. ინდივიდუალური სარგებლობის ნივთები (ძვირფასეულობის გარდა), თუნდაც ქორწინების განმავლობაში იყოს შეძენილი საერთო თანხებით, ითვლება იმ მეუღლის საკუთრებად, რომელიც სარგებლობს ამ ნივთებით.

თუ ვერ ახერხებთ ნივთებით სარგებლობასა და მათ განკარგვას, შეგიძლიათ მიმართოთ სასამართლოს. მოგიწევთ დაამტკიცოთ, რომ ნივთები თქვენი ინდივიდუალური საკუთრებაა.

მეუღლეთა თანასაკუთრება: მეუღლეთა მიერ ქორწინების განმავლობაში შეძენილი ქონება წარმოადგენს მათ საერთო ქონებას, თუ საქორწინო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის დადგენილი. თანასაკუთრების უფლება წარმოიშობა მაშინაც, თუ ერთ-ერთი მეუღლე საოჯახო საქმიანობას ეწეოდა და არ ჰქონია დამოუკიდებელი შემოსავალი.

მართვა-განკარგვა: თანასაკუთრებაში არსებულ ქონებაზე მეუღლეებს აქვთ თანაბარი უფლებები. განკარგვა ხდება ურთიერთშეთანხმებით.

გაყოფა: თანასაკუთრება იყოფა თანაბრად. სასამართლომ შეიძლება გაზარდოს ერთ-ერთი მეუღლის წილი არასრულწლოვანი შვილების ინტერესების ან სხვა საპატიო გარემოებების (მაგ. შრომისუუნარობა) გათვალისწინებით.

ხანდაზმულობის ვადა: განქორწინებულ მეუღლეთა თანასაკუთრების გაყოფის მოთხოვნაზე ხანდაზმულობის ვადა შეადგენს 3 წელს.

ცნება: მეუღლეებს შეუძლიათ დადონ საქორწინო ხელშეკრულება, რომლითაც განისაზღვრება მათი ქონებრივი უფლებები და მოვალეობები. ის შეიძლება დაიდოს ქორწინების რეგისტრაციამდე ან მის შემდეგ ნებისმიერ დროს.

ფორმა: იდება წერილობით და დასტურდება სანოტარო წესით.

შინაარსი: შეიძლება შეეხოს როგორც არსებულ, ისე მომავალში შეძენილ ქონებას. არ შეიძლება შეიცვალოს მეუღლეთა ურთიერთრჩენის მოვალეობა, მშობლების უფლება-მოვალეობანი შვილების მიმართ და საალიმენტო ვალდებულებები.

მხოლოდ რეგისტრირებული ქორწინება წარმოშობს მეუღლეთა თანასაკუთრების უფლებას. არარეგისტრირებული (ფაქტობრივი) ქორწინებისას შეძენილი ნივთების გაყოფისას, თუ შეთანხმება ვერ ხერხდება, მოგიწევთ სასამართლოში მტკიცება, რომ ნივთები თქვენი პირადი საკუთრებაა (შეძენილია თქვენ მიერ, ნაჩუქარია და ა.შ.).

აუცილებელი პირობები: საქორწინო ასაკი (18 წელი) და ნებაყოფლობითი თანხმობა.

დაუშვებელია ქორწინება:

• თუ ერთ-ერთი პირი უკვე დაქორწინებულია;
• პირდაპირ აღმავალი ან დამავალი შტოს ნათესავებს შორის;
• ბიოლოგიურ და არაბიოლოგიურ და-ძმას შორის;
• მშვილებელსა და ნაშვილებს შორის;
• ერთი და იმავე ბიოლოგიური სქესის პირებს შორის.

თანხმობის შემთხვევაში: მიმართავთ იუსტიციის სახლს ერთობლივი განცხადებით.

შეუთანხმებლობის შემთხვევაში: დავას განიხილავს სასამართლო. სასამართლომ შეიძლება მისცეს ვადა შესარიგებლად (არაუმეტეს 6 თვისა).

ბავშვის ადგილი: თუ მშობლები ვერ თანხმდებიან, სასამართლო განსაზღვრავს ბავშვის საცხოვრებელ ადგილს ბავშვის საუკეთესო ინტერესებიდან გამომდინარე. პროცესში ერთვება სოციალური მუშაკი და ფსიქოლოგი.

შეზღუდვა: ცოლის ორსულობის დროს და ბავშვის დაბადებიდან 1 წლის განმავლობაში ქმარს უფლება არა აქვს ცოლის თანხმობის გარეშე მოითხოვოს განქორწინება.

ქორწინება შეიძლება ცნობილ იქნეს ბათილად სასამართლოს მიერ, თუ დარღვეულია ქორწინების პირობები (მაგ. იძულება, საქორწინო ასაკი, ფიქციური ქორწინება). ბათილად ცნობილი ქორწინება არ წარმოშობს მეუღლეთა უფლებებსა და მოვალეობებს, თუმცა არ ხელყოფს ამ ქორწინებაში დაბადებულ ბავშვთა უფლებებს.

კეთილსინდისიერი მეუღლე: მეუღლეს, რომელმაც არ იცოდა დამაბრკოლებელი გარემოების შესახებ, შეუძლია მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება და სარჩო.

რეგისტრირებული ქორწინებისას: დასტურდება მშობელთა ქორწინების მოწმობით.

დაუქორწინებელი მშობლებისას: დგინდება მშობელთა ერთობლივი განცხადებით.

სასამართლო წესით: თუ ერთობლივი განცხადება არ არსებობს, მამობა შეიძლება დადგინდეს სასამართლოს მიერ ბიოლოგიური (გენეტიკური) ექსპერტიზის ან სხვა მტკიცებულებების (ერთად ცხოვრება, საერთო მეურნეობა) საფუძველზე.

ვალდებულება: მშობლები მოვალენი არიან არჩინონ თავიანთი არასრულწლოვანი შვილები.

ოდენობა: განისაზღვრება სასამართლოს მიერ გონივრული, სამართლიანი შეფასების საფუძველზე, შვილის საჭიროებებისა და მშობლების მატერიალური მდგომარეობის გათვალისწინებით. კონკრეტული ფიქსირებული თანხა კანონით დადგენილი არ არის.

გადახდევინება: შეიძლება მოხდეს ნებაყოფლობით ან იძულებით (სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე). დავალიანების გადახდევინება წარსული დროისთვის შეიძლება არაუმეტეს 3 წლისა.

შეცვლა: ალიმენტის ოდენობა შეიძლება შეიცვალოს სასამართლო წესით, თუ შეიცვალა მშობლის ან შვილის მატერიალური/ოჯახური მდგომარეობა.

განისაზღვრება მშობლების ურთიერთშეთანხმებით. ბავშვს შეიძლება მიეცეს ერთ-ერთი მშობლის გვარი ან ორივე მშობლის შეერთებული გვარი.

შეუთანხმებლობა: თუ მშობლები ვერ თანხმდებიან, საკითხს წყვეტს სასამართლო. გადაწყვეტილებამდე ბავშვს ენიჭება მშობლების შეერთებული გვარი (ან დედის გვარი, თუ ერთ-ერთს უკვე აქვს ორმაგი გვარი).

შეცვლა: 10 წლამდე ბავშვის გვარის შეცვლისას გაითვალისწინება მისი სურვილი, 10 წლის ზემოთ - საჭიროა მისი თანხმობა.

მარტოხელა მშობელი: პირი, რომელსაც ჰყავს 18 წლამდე შვილი და დაბადების აქტში მეორე მშობლის ჩანაწერი არ არის, ან მეორე მშობელი გარდაცვლილია/უფლებაჩამორთმეულია.

მრავალშვილიანი მშობელი: პირი, რომელსაც ჰყავს 4 ან მეტი შვილი. სარგებლობენ კანონმდებლობით დადგენილი შეღავათებით (მაგ. ელექტროენერგიის სუბსიდია).

შეზღუდვა: სასამართლომ შეიძლება შეზღუდოს მშობლის უფლებები ბავშვის ინტერესებიდან გამომდინარე. მშობელს უნარჩუნდება რჩენის ვალდებულება.

ჩამორთმევა: უკიდურესი ზომა. გამოიყენება, თუ მშობელი სისტემატურად არიდებს თავს მოვალეობებს, ახდენს უარყოფით გავლენას, არის ქრონიკული ალკოჰოლიკი/ნარკომანი ან ჩააბა ბავშვი ანტისაზოგადოებრივ ქმედებაში.

აღდგენა: შესაძლებელია სასამართლო წესით, თუ აღმოიფხვრა ჩამორთმევის/შეზღუდვის საფუძველი და ეს შეესაბამება ბავშვის ინტერესებს.

მსურველმა უნდა მიმართოს სოციალური მომსახურების სააგენტოს (მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს) და დარეგისტრირდეს მშვილებელთა რეესტრში. საჭიროა მოსამზადებელი კურსის გავლა და სოციალური მუშაკის შეფასება.

საბოლოო გადაწყვეტილება: იღებს სასამართლო.

ასაკობრივი სხვაობა: მშვილებელსა და ბავშვს შორის სხვაობა არ უნდა იყოს 16 წელზე ნაკლები. 10 წლამდე ბავშვის აყვანისას ზედა ზღვარია 49 წელი (გამონაკლისების გარდა).

ნათესაური კავშირის შემთხვევაში მოქმედებს უპირატესი უფლება. ამ დროს არ მოქმედებს რიგითობის პრინციპი და ასაკობრივი ზედა ზღვარი. პროცედურა იწყება მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოში მიმართვით.

უცხო ქვეყანაში მცხოვრებ პირს შეუძლია საქართველოში მცხოვრები ბავშვის შვილად აყვანა, თუ ბავშვი ვერ გაშვილდა საქართველოში. პროცესი რეგულირდება ცენტრალური ორგანოს (იუსტიციის სამინისტროს სტრუქტურა) მეშვეობით და მოითხოვს ორივე ქვეყნის კომპეტენტური ორგანოების თანამშრომლობას.

შვილად აყვანის საიდუმლოება დაცულია კანონით. გამჟღავნება იწვევს პასუხისმგებლობას. მშვილებლის მოთხოვნით შესაძლებელია ბავშვის პირადი მონაცემების (სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი/ადგილი) შეცვლა.

ბიოლოგიური მშობლების ვინაობა: ნაშვილებს შეუძლია მიიღოს ინფორმაცია სრულწლოვანების შემდეგ, თუ ბიოლოგიური მშობლები თანახმა არიან (ან თუ მათი მოძიება ვერ ხერხდება, გაიცემა არამაიდენტიფიცირებელი ინფორმაცია).

მეურვეობა: წესდება 7 წლამდე ასაკის ბავშვებზე, რომლებიც დარჩნენ მშობლის მზრუნველობის გარეშე.

მზრუნველობა: წესდება 7-დან 18 წლამდე არასრულწლოვნებზე, ასევე სრულწლოვან ქმედუნარიან პირებზე მათი თხოვნით (ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო).

მხარდაჭერა უწესდება პირს, რომელსაც აქვს მყარი ფსიქიკური/ინტელექტუალური დარღვევები, რაც ხელს უშლის საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ჩართვას. სასამართლო ნიშნავს მხარდამჭერს, რომელიც ეხმარება პირს გადაწყვეტილებების მიღებაში, მაგრამ არ ანაცვლებს მის ნებას სრულად (განსხვავებით ძველი "ქმედუუნარობის" სისტემისგან).

მეურვე/მზრუნველი ვალდებულია იზრუნოს პირის რჩენაზე, მკურნალობაზე, აღზრდაზე და დაიცვას მისი ინტერესები. ისინი მოვალენი არიან იცხოვრონ მასთან ერთად (გამონაკლისების გარდა). მათი საქმიანობა უსასყიდლოა.

ეს არის მეურვეობის უფლების დარღვევა, როდესაც ბავშვი გაჰყავთ ერთი ქვეყნიდან მეორეში მეურვეობის უფლების მქონე პირის ნებართვის გარეშე, ან არ აბრუნებენ განსაზღვრული ვადის გასვლის შემდეგ.

უნდა მიმართოთ ცენტრალურ ორგანოს (საქართველოში - იუსტიციის სამინისტრო). სასამართლო იღებს გადაწყვეტილებას ბავშვის დაბრუნების შესახებ დაჩქარებული წესით (6 კვირაში).

დაბრუნება: სასამართლო აბრუნებს ბავშვს, თუ გადაადგილებიდან გასულია 1 წელზე ნაკლები. 1 წელზე მეტის შემთხვევაში, თუ ბავშვი არ არის ინტეგრირებული ახალ გარემოში.

თუ ანდერძი არ არსებობს, ქონება ნაწილდება კანონით მემკვიდრეებზე რიგითობის მიხედვით:

• I რიგი: შვილები, მეუღლე, მშობლები (თანაბრად).
• II რიგი: დები და ძმები (ან მათი შვილები, თუ და-ძმა გარდაცვლილია).
• III რიგი: ბებია და პაპა.
• IV რიგი: ბიძები, დეიდები, მამიდები.
• V რიგი: ბიძაშვილები, დეიდაშვილები, მამიდაშვილები.

ანდერძი: პირს შეუძლია ქონება დაუტოვოს ნებისმიერ პირს. ანდერძი უნდა იყოს სანოტარო წესით დამოწმებული (უპირატესია) ან შედგენილი პირადად.

სავალდებულო წილი: შვილებს, მშობლებსა და მეუღლეს, ანდერძის მიუხედავად, ეკუთვნით იმ წილის ნახევარი, რასაც ისინი კანონით მემკვიდრეობისას მიიღებდნენ.

სამკვიდრო უნდა მიიღოთ გახსნიდან (გარდაცვალებიდან) 6 თვის განმავლობაში.

მიღების გზები: 1. განცხადების შეტანა ნოტარიუსთან. 2. ფაქტობრივი ფლობა/მართვა (მაგ. ცხოვრობთ სახლში, იხდით გადასახადებს).

ვადის გაშვების შემთხვევაში მისი აღდგენა შესაძლებელია სასამართლო წესით, თუ არსებობს საპატიო მიზეზი.